1966 ондо Улаан-Үдэ руу ябаха болоходомни, абамни хэлээ һэн: «Уранзохёолшо Даширабдан Батожабай мяха шуһаараа манай Хожогортоной юмэ, ши тэдээнэйдэ ошоорой». Агаһаа ерээд Дашарабдан ахайнда байдаг болобоб. Һамасуу абгай гэжэ ехэ һайхан сэдьхэлтэй хүн намайе «Буряад Үнэн» сониндо машинисткаар ажалда оруулба. Бүхы нютагуудһаа олон залуушуул, һургуулишье бэдэрһэн гү, али ажалдашье орохо һанаатай зон олоороо Даширабдан ахайнда байрлагша һэмди. Даширабдан ахайн эжы Балжад абгай хэлэхэ: «Айл үүдээрээ юм. Манай залуу айл болоод байхада, нютагай залуушуул һэеы гэр соохи барааемнай хогшолтойнь газаа гаргажархёод, алта нюулсажа үүр сайтар наададаг һэн даа, нааданай тарахада бүхы юумэеэ оруулжа унтагша бэлэйбди» - гэжэ обогоножо байжа энеэжэ хөөрэгшэ һэн. Агаһаа, Хэжэнгэһээ дүтыншье, холыншье түрэлнүүд таһалгаряагүй ерэжэ ошожо, сайлажа байгша бэлэй.
Даширабдан ахайнда байхадаа суута дуушадые, артистнуудые, элитэ уран зохёолшодые харадаг һэмби.
60-аад онуудаар Даша Дамбаев һаяхан лэ «Сэлэнгэ» дуугаараа сууда гараад байгаа. Нэгэтэ Даша Дамбаев олон гэгшэ нүхэдөө дахууланхай, Даширабдан ахайнда ерээ һэн. Ахайтан айлшадые хүндэлбэ даа. Даша Дамбаев залуушуулаараа «Сэлэнгэ» дуугаа дуулахадань, би түрүүшынхиеэ шагнаад, ямар гоё дуун гээшэб гэжэ ехэл зүрхөө хүдэлгэн һууһанаа мүнөөшье элихэнээр һанадагби. Даши Дамбаев өөрөө һайхан гоё хоолойтой байгаа һэн. Даширабдан ахайе өөрөө дуу дуулажа байхыень дуулаагүйб. Тиигэбэшье хүнүүдэй гоёор дуу дуулахада хүхихэ, уярхашье даа. Гоёшоогоо һаа, дахин дуулахыень гуйха. «Хүдэр Дунгыдаа», «Хэрлэн», «Моозоймнай» гэһэн дуунуудта ехэл дуратай юм һэн. «Худэр Дунгыдаа» гэжэ дуун тухай нэгэтэ иигэжэ хэлээ һэн: «Ямар гүнзэгы удхатайгаар буряад хүн дуулааб даа. Дурлаһан нүхэртэеэ уулзажа зүүдэлхэмнишье гоёхон байна даа гэжэ дуулаа бшуу даа», - гээгшэ һэн. «Хэрлэн хэнтэй уулзахые бодосон бээ…» дуун тухай хэлэхэдээ: «Хэрлэн мүрэнэй эрьедэ удаан һуугаа һэнби. Олон юумэн тухай бодолгото болооб. Мянган адуунай түбэрөөн шэхэндэм дуулдаһан шэнги болоо бэлэй» гэжэ хэлээ һэн.
Тэрэ үедэ залуушуул Александр Жамбалдоржиевай «Минии Ангарын хабар» гэжэ дуран тухай туужа һонирхожо уншадаг байгаабди. Александр Жамбалдоржиевые Даширабдан ахайнда ходол харагша һэм.Нютагтаа ошоод Александр Жамбалдоржиевые дүтэһөө харааб гэжэ нүхэд басагадтаа хэлэхэдэм, тэдэм намда этигэгшэгүй һэн.
Нэгэтэ ахайнда Бадма Мелентьевич Балдаков гэжэ хүн орожо ерэбэ. Һамасуу абгайдаа хамһалсабаб, баһал хүндэлбэбди. Бадма Мелентьевич Даширабдан Одбоевич хоёрнай столдоо һуужа үдын хоол барилгань нилээн удаан үргэлжэлөө даа. Хатуу харые барингүй байхань һэн гү, нилээхэн халамгайнууд болоо даа. Даширабдан ахай бодожо ерээд: «Великий певец Бурятии» гээд Балдаковоо тэбэрибэ, тиихэдэнь Бадма Мелентьевичынь баһал урдаһаань хүнхинэһэн бүдүүн хоолойгоор: «Великий писатель Бурятии», - гэбэ. Һүүлээрнь хоюулаа тэбэрилдээд: «Великие сыны бурятов», - гэлдээд шангаар энеэлдэхыень хараа бэлэйб. Нээрээл агууехэ хүнүүдые харадаг байгааб даа.
Һамасуу абгайн дүү хүбүүн Арсалан Раднаевичтан тэрэ үедэ Коммунистическэ гудамжаар модон гэртэ байдаг һэн. Нэгэтэ Даширабдан ахайтан үхибүүдээрээ дүүгэйдээ эжытэеэ уулзахаа ошобод. Ногоон базаарай тэндэ ябажа ябатараа гэнтэ Даширабдан ахаймнай нэгэ хүниие хараад ехэл хүхибэ: «Оо, энэ арадаймнай артист гуталханаа багсадуулжа байнал, үтэр манаар ябая», - гээд лэ тэрэ хүниие дахуулба. Һүүлдэ мэдэхэдэмни, тэрэ хүмнай Сталинай нэрэмжэтэ премиин лауреат, агууехэ артист, режиссер Гомбо Цыденжапович Цыденжапов байһан байгаа. Эдэ агууехэ хүнүүдэй хөөрэлдэхэһөө ойлгоходом, Гомбо Цыденжапович анхан дасанда лама байһан байгаа ха. Тэндэ байһан зон бүгэдэ ехэл һонирхобобди. Үндэр наһатай Долгор Найдановна Һамасуу абгайн эжынь ехэл һонирхон хөөрэлдөөень шагнаа һэн. Худатан айлшадаа хүндэлхөө бууза хэхэ гэжэ байхадань, Гомбо Цыденжапович дасанда урдань яагаад бууза хэдэг байгааб, тиимэ гуримаар хэе гээд, гараа угаажа ерээд хоёр хутага баряад гараараа түргэн мяхыень татажа буузын мяха бэлдээ һэн. Мүнөө һанахадам, мяханда уһа, һү, талха дээгүүрнь үбэнүүлээ, һонгиныень жэжээр хэршэжэ хээд, худхаад бэлэн болгожорхёо. Би талхыень бажуугаа һэм, буузаяа хунихашье онсо ондоо гуримтай, ямар түргөөр оло дахин хуняа монсогойлооб. Буузаяа болгоод, аргагүй удаан хабхагаарнь оло дахин һибэхэ гэжэ байжа зааһыень мүнөөшье болотор мартагшагүйб. Тэрэ амтан бууза болоод худатанай хүндэ барижа байжа ехэл элдэб һонин хөөрэлдөө хэһэн юм. Тиихэдээ Гомбо Цыденжапович түрүүшын декада тухай иигэжэ хөөрөө һэн: «Гоё хубсаһа артистнуудтаа оюулхадаа, дасанай склад сооһоо хуушан дэгэлнүүдэй торго хэрэглээ һэмди. Тэрэ урданай торгонууднай хуу хас тамгатай байгаа. Гоёнууд дэгэл хбсаһан болгоод, артистнууднай үмдэжэ наада харуулаал ааб даа. Тиигээд лэ ехын газарта мүшхүүлбэ гээшэб. Артистнуудай хубсаһанууд юундэ, ямар удхатайгаар хас тамга (свастика) зураатай бүдүүд бэ?» - гэбэ. Хэлэ аманда бэрхэ байһандаа урдаа оруулаагүйб: «Энэ тамга гээшэ немецүүдэй һанаһан юумэн бэшэ, үни холын удхатай юумэ. Түбэд гүрэнэй Һаса хото дээгүүр самолеодоор ниидээд хараа бол, Һаса хото хас тамгын дүрсэтэй байха» гэжэ хэлэжэ гаралсаһан хүм. Тон тиимэ юм гү, мэдэнэгүйб», - гээд ташаганаса энеэжэ, хөөрэжэ һуугаа бэлэй.
Нэгэтэ Даширабдан ахай Түнхэнөөр ябаад ерэхэм гэбэ. Тиихэдэнь Һамасуу абгай намайе ахайтаяа ошожо Түнхэн нютаг хаража ерэ гээд, маанадые Түнхэн ябуулба даа. Харуулшан хадаа мүнгэ юумэеэ биинь хармаанланхайб, ахайтаяал хоюулан Хэрэн самолеодоор ниидэбэбди.
Хэрэн дээрэ буугаад Саяанай үндэр хада уулануудые харахадамни, дүтэхэны шэнгеэр харагдаа һэн. Аршан курорт хүрэтэр удаан лэ ябажа тэрэ Саяан уулын хормойдо хүрөө һэмди. Талын хүн хадаа би Саяанай сарьдагуудые, хүүен хүршэгэнэн урдажа хүнхинэжэ байһан Хэнгэргэ голые гайхан, һүгэдэн хараһанаа мартадаггүйб.
Даширабдан ахайе олон залуушуул ходол дахажа ябадаг һэн. Ахай мүнгэеэ үлүү булуу юумэндэ һалгажархихоо һанаха даа. Биинь мүнгэ үгэхэгүй гэжэ оролдохоб, тиигээд хараалгахаб даа. Угайдхадаа соходомни (урда духадамни) хоёр нюдэнэйм хоорондо хадьха гарашоо. Олон залуу хүбүүдэй хажууда: «Харана гүт энээниие. Хэды мүнгөөр архи уугааб гэжэ үдэшэ бүри телефоноор хонходожо хобложо байдаг һамганайм табиһан гурба нюдэтэй шпион», - гэжэ байжа намаяа хургаараа заажа байжа хашхарха. Би эшэхэб даа. Залхуураад эриһэн мүнгыень үгэгшэ бэлэйб. Столоводо олохон зониие эдеэлүүлхэ, ундалуулха даа.
Таһархай гэжэ нютагта байдаг Лубсан бөөтэй уулзахаяа ябагаар ошоо һэмди. Холо ой соо ошожо Лубсан Кондратьевич Даширабдан ахай хоёр удаан юун тухайб даа хөөрэлдөө һэн.
Даширабдан ахай гээшэ зохёолоо бэшэхэеэ бэлдэжэ, бэшэжэш байхадаа Һамасуу абгайеш унтуулхагүй, өөрөөшье унтахагүй, бүхэли һүниндөө бэшэхэеэ байһан юумэеэ хөөрэдэг заншалтай һэн. Шагнажа байтараа үргэһэндөө диилдээд унташахаш. Шагнажа байһан би нэгэтэ нойтон полотенцеэр шабхадуулаа һэмби. «Нагаса абгайдаа гараар хүрөө һаа, һалга болошохоб, гараараа сохиногүйб, полотенцеэр шабхаданаб, шагныш даа. Үхэһэн хойном, ямар зээтэй байһан тухайгаа хөөрэжэ ябахаш», - гэжэ байжа хэлэһыень мартагшагүйб.
